Belangrijk om op te merken is dat niet alle nieuwe woningen in de gemeente Almere worden gerealiseerd binnen gemeentelijke grondexploitatieprojecten. Op particuliere locaties in de stadsdelen Centrum, Haven en Buiten wordt op dit moment door ontwikkelaars de realisatie van circa 8.827 woningen voorbereid. Het gaat hierbij zowel om de realisatie van nieuwbouwplannen als transformatie van bestaand vastgoed naar woningen. In omvang en aantallen zijn de ontwikkelingen Randstad, Wisselweg, Centrumgebied West en Ambachtsmark hiervan de belangrijkste projecten. De particuliere ontwikkelingen kunnen hiermee een belangrijke bijdrage leveren aan de stedelijke woningbouwprogrammering. Over de kosten van de ambtelijke planbegeleiding en samenhangende publieke investeringen in het openbare domein worden, conform wettelijke kaders, met betrokken ontwikkelaars financiële afspraken gemaakt. De (financiële) afspraken tussen de gemeente en de initiatiefnemer worden in Anterieure Overeenkomsten (AOK ‘s) vastgelegd.
Binnen de gemeente Almere wordt momenteel aan ca. 36 particuliere transformatieprojecten (incl. deelprojecten) gewerkt. Het betreft projecten van uiteenlopende omvang en complexiteit in verschillende stadia van de planvorming. Voor de begeleiding van particuliere initiatieven is door de raad het IAT-proces (Integrale Aanpak Transformaties) vastgesteld dat binnen de gemeente Almere fungeert als kader voor de processen van het programma stedelijke transformaties. Middels het IAT-proces worden de begeleidingsprocessen gestroomlijnd en de financiële risico’s rond de gemeentelijke begeleiding in het voortraject beperkt. Ook lopende projecten worden, afhankelijk van het stadium waarin ze zich bevinden, zoveel mogelijk binnen de kaders van het IAT-proces begeleid.
De meeste lopende initiatieven bevinden zich op dit moment in de initiatieffase die volgt op de ondertekening van een voorschotovereenkomst (VOK). Bij een deel van de plannen is de anterieure overeenkomst (AOK) al is getekend of bevindt deze zich in een vergevorderd stadium van uitwerking. Daarnaast wordt bij een aantal projecten, in lijn met het IAT, toegewerkt naar de ondertekening van een intentieovereenkomst (IOK). Voor het grootste deel van de particuliere initiatieven is het kostenverhaal op basis van een overeenkomst verzekerd danwel op basis van een onderhandelingsproces voorzien. Voor een gedetailleerde toelichting per project wordt verwezen naar deel C van het MPGA.