Voor u ligt het Stedelijk Woningbouwprogramma Almere 2025. Hierin wordt de uitgangspunten van de Trendbreuk uit 2024 in beeld gebracht voor de programmering van nieuw te bouwen woningen: toegroeien naar 30 procent sociale huur in de hele stad en een verdeling van 40-40-20 voor nieuwe projecten op stadsdeelniveau. Daarbij zijn nieuwe gebieden aangewezen de komende jaren in ontwikkeling te nemen, zodat de Almere in 2040 een beter toegankelijke woningmarkt heeft met meer passende en bepaalbare huizen voor alle doelgroepen.
SWPA 2025: De Trendbreuk in beeld
Het eerste Stedelijk Woningbouwprogramma Almere (SWPA) is in 2021 opgesteld om de opgave zoals geschetst in de Woonvisie ‘Thuis in Almere’ nader uit te werken. Hierin streefde de gemeente Almere, op basis van woonbehoefteonderzoek en marktinformatie, naar een bepaalde balans in 2030. De bevolking groeide echter harder dan de woningvoorraad, wat resulteerde in een oplopend tekort, met name in de betaalbare segmenten. [1] Om bij te sturen heeft het Almeerse college de afgelopen jaren tweemaal een nieuwe stip op de horizon gezet. Met het Aanvalsplan Woningbouw 2023 (hierna Aanvalsplan) werden maatregelen genomen om op korte termijn de voorraad sociale huurwoningen te verhogen. De notitie ‘Volkshuisvesting in Almere, een trendbreuk’ (hierna Trendbreuk) stelde de opgave om niet alleen te versnellen maar ook te werken aan een structureel groter aandeel betaalbare woningen. Via een richtlijn voor de programmering in nieuwe projecten van 40 procent laag segment, 40 procent middensegment en 20 procent hoog segment, werd een nieuw doel gesteld voor de gewenste balans in de stad. In 2040 dient de Almeerse woningvoorraad 30 procent sociale huur te bevatten en een ruimer aanbod voor woningzoekenden met een middeninkomen. De afspraak met woningcorporaties om 1000 extra woningen per jaar op te leveren, is hier een belangrijke basis voor.
Met de Trendbreuk heeft het college afstand genomen van de kwantitatieve doelen van de Woonvisie en nieuwe uitgangspunten voor de programmering van nieuwbouw neergelegd. In het SWPA 2025 wordt de plancapaciteit die nodig is om deze geformuleerde ambities en doelen te halen in beeld gebracht, zowel voor de hele stad als op stadsdeelniveau. Daarnaast zijn de stappen van het Aanvalsplan en de Trendbreuk nader ingevuld en definities van doelgroepen en prijssegmenten geactualiseerd, wat een leidraad biedt voor de uitvoering. Hiermee is het SWPA 2025 geen sturend instrument voor de woningbouw, maar een beleidsarme, technische update van de programmering op basis van de koerswijziging in de Trendbreuk.
Ook landelijke ontwikkelingen zijn een reden om nu een SWPA ‘light’ te presenteren. Als in de loop van 2025 de nieuwe wet Versterking regie volkshuisvesting in werking treedt, krijgen gemeenten nieuwe kaders voor hun woonbeleid. Dit betekent dat Almere voor eind 2026 een Volkshuisvestingsprogramma moet hebben dat zowel de Woonvisie en het SWPA vervangt. Actuele prognoses van de woningmarkt in de regio en inzicht in lokale woonbehoeften vormen dan de basis voor een nieuw, breed gefundeerd stedelijk woningbouwprogramma.
[1] De woonbehoefte in Noord-Holland en de MRA. RIGO, 2025.
Woningbouw in Almere op koers naar 2040
Hoofddoel van het SWPA 2025 is het bieden van een actueel inzicht in de plannen waar de gemeente aan werkt en het aantal woningen die ze kunnen opleveren. Daarbij wordt 2040 als horizon aangehouden. Niet alleen is dit een beleidsmatige keuze op basis van de Trendbreuk waarin nieuwe gebieden zijn aangewezen. Het is ook een logische keuze gezien de lange doorlooptijden van gebiedsontwikkeling. Met het houden van de grens op 2030 zoals in het vorige SWPA zou een aanzienlijk deel van de programmering buiten beeld zou blijven.
In totaal komt de huidige plancapaciteit van de gemeente Almere op 45.616 op te leveren woningen tot en met 2040. Hiervan zijn er 14.199 voorzien tussen 2025 en 2030. Over de periode vanaf 2031 zitten er 31.417 woningen in de planning. Gemiddeld betekent dit 2850 opleveringen per jaar, een aanzienlijke toename van het gemiddelde de afgelopen vijf jaar. Het zal enige tijd duren voor de productie op dit hogere niveau kan raken. De afgelopen jaren is het aantal afgegeven bouwvergunningen teruggelopen en de versnelling in ontwikkeling van locaties is pas in 2024 ingezet. In het volgende hoofdstuk gaan we in meer detail in op de plancapaciteit naar planstatus, ontwikkelpositie en segment.
Afbeelding: Aantal geplande opleveringen van woningen per jaar op basis van de plancapaciteit 2025-2040.
De rode stippellijn is het gemiddeld aantal opleveringen van 2020 t/m 2024, de rode dikke lijn geeft het nieuwe gemiddelde aan op basis van de huidige plancapaciteit.
Zoals ook in het SWPA uit 2021 aangegeven, zijn de aantallen op te leveren woningen geen blauwdruk maar een streven. Zeker naarmate plannen verder in de tijd liggen, is er een grotere mate van onzekerheid. Als gemeente bouwen we immers niet zelf en zijn er veel afhankelijkheden in het proces om dit te faciliteren. De laatste jaren hebben we temeer gezien dat de woningmarkt zeer dynamisch is. Ook kan geplande gebiedsontwikkeling onder druk kan komen te staan door externe factoren zoals energie, stikstof, water of noodzakelijke investeringen in mobiliteit.
In de Trendbreuk zijn deze randvoorwaarden en knelpunten, die in feite heel Nederland spelen, uiteengezet. Tegen deze achtergrond is het programma voor Almere in de komende jaren zeer ambitieus. Het SWPA 2025 schets de benodigde inzet, maar de enige zekerheid is dat we in 2040 niet op exact deze aantallen zullen uitkomen. Om vinger aan de pols te houden wordt in de Kwartaalrapportage Bouwen en Wonen bijgehouden hoeveel woningen er in de afgelopen drie maanden aan de woningvoorraad zijn toegevoegd en hoe de markt zich ontwikkelt. Daarbij zullen we de termijnen van de Trendbreuk en dit SWPA gaan aanhouden, en ook periodiek rapporteren over de verhouding tussen de verschillende segmenten in de woningvoorraad.